فهرست مطالب
احتمالا در سازمان‌ها دیده‌اید که روی کامپیوتر یا بعضی از وسایل، یک برچسب سریالی چسبانده‌اند. این برچسب و سریال روی آن، در واقع پلاک دارایی ثابت‌اند. دارایی به دو دسته جاری و ثابت تقسیم میشود. دارایی‌های ثابت، غیر نقدی‌اند و قرار نیست تا یک سال دیگر نقد شوند و اصولا عمری بیش از یک سال دارند. برای گزارش‌های مالی و آگاهی دقیق از وضعیت مالی کسب‌وکارتان به لیستی از دارایی‌ها نیاز دارید.
حالا اینکه دارایی به چه معناست و دارایی ثابت چیست، سوال‌هایی‌اند که پاسخ آن را در این مقاله پیدا خواهید کرد. با تلگرام هایپریک نیز همراه باشید.
مفهوم دارایی و انواع آن را بشناسید
به هر نوع منبع اقتصادی و موجودی نقدی و غیر نقدی دارایی می‌گوییم که به متعلق یک بنگاه اقتصادی باشد. بنگاه اقتصادی، هر سازمان، شرکت، کسبوکار، فروشگاه و … است که فعالیت اقتصادی و درآمد داشته باشد. دارایی را به دو دسته جاری و ثابت تقسیم می‌کنیم. دارایی جاری یعنی وجوه نقد یا دارایی‌های دیگری که ظرف یک سال تبدیل به وجه نقد شوند، فروخته شوند یا مصرف شوند؛ مثل حساب‌ها و اسناد دریافتنی، موجودی مواد و هزینه‌های پیش‌پرداخت‌شده. دارایی ثابت نیز همانطور که در مقدمه گفتیم، به دارایی‌های گفته میشود که در یک سال آینده نقد نخواهند شد. در ادامه، درباره چیستی دارایی ثابت بیشتر صحبت خواهیم کرد.
دارایی ثابت چیست؟
به تمام املاک، تجهیزات، دستگاه‌ها و هر دارایی قابل لمس، دارایی ثابت می‌گویند. فرض کنید شما صاحب یک فروشگاهید و در فروشگاهتان یک صندوق فروشگاهی دارید. این صندوق فروشگاهی، دارایی ثابت شماست. قرار نیست طی یک سال آینده نقد شود. این دارایی‌ها را در ترازنامه‌ها با عناوینی همچون املاک، تجهیزات، ماشین‌آلات و … می‌بینید. درباره دارایی‌ها در گزارش ترازنامه، در مقاله « ترازنامه مالی چیست؟ » مفصل صحبت کرده‌ایم.
گاهی دارایی‌های ثابت، مستهلک می‌شوند. این دارایی‌ها ممکن است نیاز به تعمیر داشته باشند یا حتی اسقاط شوند. در حسابداری، استهلاک دارایی‌های ثابت را نیز با فرمول‌های خاص محاسبه می‌کنند. مدیریت دارایی‌ها، کار آسانی نیست و پیچیدگی‌ها خاص خودش را دارد.
چرا کسب‌وکارها باید لیستی از دارایی‌هایشان داشته باشند؟ هنگامی که در گزارش‌های مالی، مانند ترازنامه، بخش دارایی‌ها را می‌آورید، قدرت بیشتری به آن می‌بخشید. در واقع این دارایی‌ها، به نوعی سرمایه غیرنقدی شمایند. اگر دنبال سرمایه‌گذارید، پس باید برای تهیه این لیست وقت زیادی بگذارید. معمولا سرمایه‌گذارها به این دسته از گزارش‌ها اهمیت زیادی می‌دهند و آن را به‌عنوان سلامت کسبوکار در نظر می‌گیرند. اگر هم می‌خواهید برای رشد کسب‌وکارتان وام بگیرید، لیست دارایی‌های ثابت را آماده کنید. حتما این لیست بررسی خواهد شد.
همچنین بدانید:
انواع دارایی ثابت
با مفهوم دارایی ثابت آشنا شدید. حالا نوبت آن است که سراغ آشنایی با انواع دارایی ثابت برویم. این نوع دارایی به دو دسته، دارایی مشهود و دارایی غیر مشهود تقسیم می‌کنیم. دارایی مشهود دو ویژگی دارند. اول تاثیر گذاری تورم روی ارزش این دارایی‌هاست. تورم روی دارایی‌های مشهود به شدت تاثیر‌گذار است. ویژگی دوم که قبل‌تر هم به آن اشاره کردیم، استهلاک است. این نوع دچار استهلاک می‌شوند و باید میزان استهلاک آن‌ها را محاسبه کرد. تجهیزات و ابزارهای مختلف، زمین و معدن، سه نوع رایج دارایی مشهود است.
حالا بیایید درباره نوع دوم دارایی ثابت، یعنی غیر مشهود صحبت کنیم. عموما برای به‌دست آوردن آن‌ها هزینه‌ای پرداخت شده‌است و برای کسب‌وکارها ارزشمندند و به آن‌ها اعتبار می‌بخشند. از دارایی‌های غیر مشهود می‌توانیم به حق ثبت اختراع، برند، مجوزهای مختلف و … اشاره کنیم.
مشخصه‌ها و ویژگی‌ها
برای آنکه دارایی‌ها در دسته ثابت قرار بگیرند، باید عمرشان دائمی یا نسبتا طولانی باشد، آن‌ها را به منظور فروش نخریده باشید، در جریان عادی فعالیت‌های کسبوکار از آن استفاده کنید و در آخر به منظور ثابت بودن دارایی آن‌ها را خریده باشید. این چهار ویژگی را در ادامه بیشتر توضیح می‌دهیم.
عمر دائمی یا نسبتا طولانی
یکی از ویژگی‌های اصلی دارایی ثابت، عمر دائمی یا طولانی آن است. درواقع وسایل یا اشیائی که با یک بار یا چندبار استفاده، از بین می‌روند و خراب می‌شوند را نمی‌توان جزء دارایی ثابت به حساب آورد. مثلا زمینی که به عنوان سرمایه می‌خرید جزء دارایی ثابت است و در عین حال، میزی که ممکن است 50 سال هم عمر کند، جزء دارایی ثابت است. در حالی که کاغذ، مداد، پوشه و … چون بعد از چند بار استفاده از بین می‌روند، جزء دارایی ثابت به حساب نمی‌آیند.
استفاده در جریان عادی فعالیت‌های کسبوکار
دارایی ثابت شامل اقلامی است که در جریان عادی فعالیت‌های کسبوکار، استفاده میشود. مثلا، قالی در مغازه فرش فروش، جزء اقلام ثابت نیست و در دسته اقلام موجودی کالا قرار می‌گیرد. حالا فرض کنید یک وکیل دادگستری، برای دفترش قالی ایرانی بخرد تا به دفتر زیبایی ببخشد. این قالی جزء دارایی‌های ثابت اوست. مخصوصا اگر دستباف و گران‌قیمت باشد.
برای فروش نبودن!
اگر دارایی را به منظور فروش می‌خرید، نمی‌توانید آن را جزء دارایی‌های ثابت به حساب بیاورید. فرض کنید نمایشگاه ماشین دارید. اگر ماشینی را برای فروش به مشتری، تهیه کنید و در نمایشگاه بگذارید، نمی‌توانید آن را جزء دارایی‌های ثابت به حساب بیاورید. اما اگر ماشینی را برای رفت‌وآمدهای فروشندگان نمایشگاه تهیه کنید، می‌توان آن را جزء اقلام این نوع دارایی ثبت کرد.
ثابت بودن دارایی
ویژگی آخر، ثابت بودن دارایی ثابت است. کمی عجیب شد؟ پس توضیحات بعدی را ریزبینانه بخوانید. غیر منقول بودن یک دارایی، شرط حتمی برای به حساب آوردن آن جزء دارایی‌های ثابت نیست. مثلا زمین و ساختمان، غیر منقول‌اند؛ اما جزء دارایی‌های ثابت‌اند. چون به قصد فروش و معامله آن‌ها را نخریده‌اید و در جریان فعالیت‌های کسبوکار، از آن‌ها استفاده می‌کنید.
پس، اگر یک کارگاه تولیدی دو ماشین بخرد که یکی را برای انجام امور مختلف کارگاه استفاده کند و دیگری را برای فروش در مدت زمان کم خریده باشد، ماشین اولی دارایی ثابت و ماشین دومی دارائی جاری به حساب می‌آید.
روش‌های محاسبه استهلاک اموال و دارایی ثابت
برای آنکه بتوانید استهلاک اموال و دارایی ثابت را محاسبه کنید، باید با مفاهیم زیر آشنا شوید:
- بهای تمام شده دارایی ثابت: به معنی مجموع قیمت خرید، هزینه‌های حمل و نقل، هزینه‌های نصب و راه‌اندازی و سایر هزینه‌های مرتبط با آماده‌سازی دارایی برای استفاده است.
- استهلاک دارایی ثابت: به معنی کاهش ارزش دارایی ثابت در طول است. این مفهوم را اصولا با روش‌های روش‌های خط مستقیم، نزولی دو برابر، نزولی متغیر و روش مجموع سنوات خدمت محاسبه می‌کنند.
- بازیابی ارزش دارایی ثابت: یعنی افزایش ارزش دارایی ثابت در طول زمان. بازیابی ارزش دارایی ثابت را معمولا با روش‌های خط مستقیم، نزولی دو برابر، نزولی متغیر، و روش مجموع سنوات خدمت محاسبه می‌کنند.
- فروش یا واگذاری دارایی ثابت: در صورت فروش دارایی ثابت، درآمد حاصل از فروش باید به عنوان درآمد ثبت کنیم. در صورت واگذاری دارایی ثابت نیز، ارزش دفتری دارایی را باید به عنوان هزینه ثبت کنیم.
حالا که با مفاهیم مربوط به دارایی آشنا شدید، می‌توانیم سراغ روش‌های محاسبه استهلاک دارایی ثابت برویم. برای محاسبه کردن استهلاک اموال، سه راه پیش روی شماست؛ روش خط مستقیم، روش مانده نزولی و روش تعداد تولید.
محاسبه استهلاک دارایی ثابت به روش خط مستقیم
در این روش، مبلغ استهلاک‌پذیر دارایی را طی دوره عمر مفید تعیین و هر سال به‌طور مساوی ثبت می‌کنیم.
- هزینه استهلاک خط مستقیم = (بهای تمام شده دارایی – ارزش اسقاط) ÷ عمر مفید
محاسبه استهلاک به روش مانده نزولی
برای محاسبه استهلاک به روش مانده نزولی، باید فرمول زیر را به کار بگیرید:
- نرخ استهلاک × (استهلاک انباشته دارایی – بهای تمام شده دارایی) = هزینه استهلاک به روش مانده نزولی
محاسبه استهلاک به روش تعداد تولید
در روش تعداد تولید، به هر یک از واحدهای تولیدشده، مبلغ ثابتی از استهلاک را اختصاص می‌دهیم. پس باید فرمول زیر را استفاده کنید:
هزینه استهلاک به روش تعداد تولید = (بهای تمام شده – ارزش اسقاط) ÷ میزان تولید
در این مقاله به سوال «دارایی ثابت چیست؟» پاسخ دادیم. انواع دارایی ثابت را شناختید و درباره استهلاک و نحوه محاسبه آن نیز صحبت کردیم. همچنین مختصر اشاره‌ای هم به دارایی‌های جاری کردیم. بهتر است محاسبه دارایی‌ها و استهلاک آن را به حسابرس‌های متخصص بسپارید تا کار را دقیق و بدون اشتباه پیش ببرند.
سوالات متداول
1. دارایی ثابت چیست؟
دارایی ثابت (Fixed assets) به املاک، تجهیزات، دستگاه‌ها، ابزارها و هر دارایی قابل لمسی می‌گویند که در واحد اقتصادی موجود است و از آن به عنوان راهی برای کسب درآمد یا کمک به آن استفاده می‌کنند.
2. دارایی ثابت چند نوع است؟
دارایی ثابت به دو دسته، مشهود و دارایی غیر مشهود تقسیم میشود. تورم روی ارزش این دارایی‌هاست. تورم روی ارزش دارایی‌های مشهود به شدت تاثیر‌گذار است. این نوع دارایی ثابت، مستهلک میشود. عموما برای به‌دست آوردن دارایی غیر مشهود هزینه‌ای پرداخت شده‌است و برای کسب‌وکارها ارزشمندند و به آن‌ها اعتبار می‌بخشند. از دارایی‌های غیر مشهود می‌توانیم به حق ثبت اختراع، برند، مجوزهای مختلف و … اشاره کنیم.
