قوانین بیمه در حسابداری

حسابداری بیمه یکی از کارهای مهمی است که حسابدارها عهده‌دار آن‌اند. با این حال، شما هم به عنوان صاحب کسب‌وکار، باید از قوانین بیمه در حسابداری و نحوه محاسبه آن آگاه باشید تا بتوانید امور مالی را بهتر بررسی کنید. دانستن قوانین بیمه کمکتان می‌کند تا حقوق خودتان به عنوان کارفرما و حقوق کارمندان را بهتر درک کنید. مقاله زیر درباره قوانین بیمه در حسابداری و نحوه محاسبه‌های آن است. با هایپریک همراه باشید.

حسابداری بیمه به چه معناست؟

بخشی از علم حسابداری، مربوط به ثبت درآمدها و هزینه‌های مربوط به شرکت بیمه است. به این بخش، حسابداری بیمه می‌گوییم و تمام قوانین و امور مربوط به بیمه‌گر و بیمه‌گذار در آن آمده‌است. کارفرما و حسابدارهایشان همیشه نگران نحوه محاسبه بیمه‌اند. چون اگر درست و در زمان لازم محاسبه و پرداخت نشود، از سمت سازمان‌های نظارتی، اخطار دریافت خواهند کرد و جریمه می‌شوند.

قوانین بیمه در حسابداری

حالا که می‌دانید حسابداری بیمه به چه معناست، سراغ قوانین مختلف آن برویم. به‌عنوان صاحب کسب‌وکار، باید از قوانین مربوط به بیمه آگاه باشید تا بتوانید امور مالی را بهتر کنترل کنید. طبق این قوانین، کل حق بیمه 30 درصد از میزان حقوق است که 23 درصد آن را کارفرما و 7 درصدش را کارمند پرداخت می‌کند. در ادامه، دیگر قوانین بیمه را بررسی خواهیم کرد.

بیمه از کار افتادگی

این بیمه برای زمانی است که فرد دچار از کار افتادگی کلی یا کاهش قدرت کار شده باشد تا حدی که نتواند بیش از یک سوم مزد قبلی خود را دریافت کند یا فرد از کار افتادگی جزئی دارد و می‌تواند همچنان با کار کردن، قسمت زیادی از مزد سابق را به‎دست بیاورد. طبق قرارداد، بیمه متعهد است مبلغی به فرد، به عنوان از کار افتادگی پرداخت کند.

دریافت مساعده

دریافت مساعده امتیازی است که قوانین بیمه، در اختیار کارمندان قرار می‎دهد. این مبلغ برای زمان ازدواج یا عائله‌مندی است. کارمندان برای ازدواج یا عائله‌مندی، می‌توانند از کارفرمای خود مبلغی را به‌عنوان کمک هزینه دریافت کنند. این تقاضا قانونی است و‌ اگر کارمند شرایط لازم را داشته باشد، کارفرما باید مساعده را پرداخت کند.

بیماری

این قانون برای زمانی است که حادثه‌ای پیش‌بینی‌نشده برای کارمند رخ دهد و او دچار وضع‌ نامناسب روحی یا جسمی شود. یعنی کارمند موقتا توانایی کار کردن را ندارد. در این موقعیت، حسابدار نباید در دوره نقاهت، نام کارمند را در لیست بیمه ذکر کند، تا شخص بتواند از دوره نقاهت خود استفاده کند.

قانون اخذ مستمری

بعد از آنکه حق‌السعی ماهانه کارمندان قطع شد، بیمه موظف است ماهانه مبلغی به آن‌ها پرداخت کند. به آن مبلغ مستمری می‌گویند. این وجه در زمان بازنشستگی یا پس از فوت، پرداخت می‌شود. در زمان فوت پرسنل، علاوه بر مستمری ماهانه، مبلغی به عنوان مخارج کفن و دفن، به خانواده متوفی پرداخت خواهد شد.

هزینه‌های بیمه تکمیلی در حسابداری

قوانینی را مرور کردیم که کارفرما و کارمند باید از آن باخبر باشند. در ادامه می‌خواهیم هزینه‌های بیمه در حسابداری را معرفی کنیم. باید این موارد را برای ثبت سند حسابداری، در نظر بگیرید. موارد زیر برای بیمه تکمیلی است:

• هزینه بیمه: هزینه‌ای که باید شخص بیمه‌گذار به شخص بیمه‌گر پرداخت کند؛
• هزینه بیمه: این هزینه را بیمه‌گذار پرداخت می‌کند. چه زمانی؟ زمانی که بیمه‌گر ریسک اضافی متحمل شود یا بیمه‌گذار دنبال تمدید بیمه‌نامه با سرمایه اضافی باشد؛
• هزینه بیمه مازاد: این هزینه را باید بیمه‌گذار پرداخت کند. در چه صورتی؟ در صورتی که بیمه‌گذار بخواهد بیمه‌گر مبلغ اضافه‌ای در زمان وقوع شرایط پرداخت خسارت بپردازد؛
• هزینه عملیاتی: هزینه عملیاتی شامل هزینه کارمزد و هزینه خسارت سهم نگهداری است؛
• هزینه‌ صدور: هر هزینه‌ای که بیمه‌گذار برای صادر شدن بیمه‌نامه پرداخت می‌کند؛
• هزینه بیمه برگشتی: برای زمانی است که بیمه به هر دلیلی فسخ شود؛
• هزینه کارشناسی بیمه: قبل از صدور بیمه‌نامه و زمانی که باید خسارتی پرداخت شود، کارشناس مورد بیمه را ارزیابی می‌کند. برای کارشناسی، باید این هزینه را بپردازید.

نحوه محاسبه بیمه تامین اجتماعی

در کنار آن 20 درصدی که کارفرما باید به عنوان حق بیمه بپردازد، 3 درصد از حقوق هم باید به عنوان بیمه بیکاری پرداخت شود که در مجموع 23 درصد می‌شود. البته فراموش نکنید حقوق و دستمزدی که مبنای این محاسبات قرار می‌گیرد، نباید کمتر از حداقل حقوقی باشد که شورای عالی کار آن را به‌صورت سالانه تعیین می‌کند. برای محاسبه حداکثر حقوقی که می‌توان از آن، حق بیمه تأمین اجتماعی را بر اساس نرخ 20% را کسر کرد، فرمول زیر را به کار بگیرید:

• کارکرد مؤثر×حداقل حقوق×7

در صورتی که مبلغ دریافتی کارگر یا کارمند بیشتر از این رقم بود، نباید مبلغ حقوق را در نظر بگیرید و به جای آن از مبلغی برای محاسبه بیمه استفاده کنید که به واسطه فرمول بالا به دست آورده‌اید.

فراموش نکنید برای محاسبه بیمه کارهای سخت و زیان‌آور، علاوه بر پرداخت 23 درصد حق بیمه،کارفرما باید 4 درصد هم بابت مستمری کارهای سخت و زیان‌آور پرداخت کند. یعنی در مجموع حسابدار بیمه تامین اجتماعی باید 27 درصد حق بیمه ثبت کند. اگر لیست بیمه را در مهلت مقرر ماهانه ارسال نکنید، باید 10 درصد جریمه تاخیر بدهید. برای آنکه دقیق‌تر بدانید سهم کارفرما و کارمند برای پرداخت بیمه چقدر است، به جدول زیر نگاهی بیندازید.

حسابرسی بیمه تأمین اجتماعی و نظارت روی پرداخت بیمه

اعضای موسسه حسابرسی بیمه تامین اجتماعی، روی پرداخت بیمه کارکنان شرکت‌ها نظارت می‌کنند. در این فرآیند، اسناد و دفاتر قانونی کارفرمایانی را بررسی می‌کنند که کد رهگیری را دریافت کرده‌اند. این حسابرسی به‌صورت دوره‌ای بررسی می‌شود و تمامی قوانین و بخش‌نامه‌های تامین اجتماعی باید رعایت شده باشند. این حسابرسان با توجه به اظهارنامه عملکرد اشخاص حقوقی و روش‌های دیگر، حق بیمه اضافی را محاسبه و به کارفرمای موردنظر اعلام بدهی می‌کنند. کارفرما هم تا تاریخی مشخص، موظف است بدهی را بپردازد.

آیا قردادهای پیمانکاری هم شامل بیمه می‌شوند؟

بله! ماده 38 قانون تأمین اجتماعی یکی از قوانین پرکاربرد مواد قراردادهای کاری پیمانکاران است و به بیمه کردن کارگران و افراد شاغل در پروژه‌‌های آن‌ها اشاره می‌کند. مطابق این قانون زمان عقد قرارداد، پیمانکار تعهد دارد حق بیمه همه افراد، از جمله پرسنل پروژه‌های قراردادی و مناقصه‌ای را پرداخت کند. تا زمانی که پیمانکار همه کارکنان خود را بیمه نکند و برگه تسویه‌حساب از سازمان تأمین اجتماعی دریافت نکند، کارفرما می‌تواند 5 درصد از قرارداد را نزد خودش نگه دارد.

اگر پیمانکار پروژه را از کارفرما دریافت کند و به پیمانکار دیگری بسپرد چه؟ به پیمانکاری که کار را انجام می‌دهد، پیمانکار فرعی یا ثانویه می‌گوییم. درست مانند روند قبلی، پرداخت بیمه به عهده پیمانکار فرعی خواهد بود.

جریمه ارسال نکردن لیست بیمه پیمانکار

اگر پیمانکار فقط یک بار لیست بیمه را رد کند، دیگر به دلیل تأخیر در ارسال لیست‌های بیمه بعدی، جریمه نمی‌شود. یادتان نرود اگر  به مبلغ بیمه یا خسارتی معترضید که سازمان بیمه تعیین کرده است، باید تا 30 روز بعد از تاریخ ابلاغ شده، اعتراض‌تان را به سازمان اعلام کنید.

حسابداری بیمه بیکاری چیست؟

اجازه بدهید اول بگوییم بیمه بیکاری چیست. بیمه بیکاری یکی از بیمه‌های تامین اجتماعی است. تامین اجتماعی این بیمه را برای  حمایت از افرادی در نظر گرفته است که به صورت موقتی، کار خود را از دست داده‌اند. بنابراین اگر به خاطر تعدیل نیرو، کار خود را از دست داده‌اید، مشمول قانون بیمه بیکاری خواهید شد.

منبع پرداخت این بیمه کجاست؟ اگر یادتان باشد گفتیم که کارفرما باید 23 درصد به عنوان حق بیمه بپردازد. 3 درصد از این مقدار، به‌عنوان بیمه بیکاری به حساب تامین اجتماعی واریز خواهد شد و منبع پرداخت این بیمه، همین 3 درصد است.طبق قانون، بیمه بیکاری برابر با 55 درصد حقوق پایه است. به این نکته هم توجه کنید که افزایش حقوق سالانه، شامل بیمه بیکاری نمی‌شود. مگر آنکه مقدار افزایش حقوق، از 55 درصد بیشتر باشد. سقف پرداخت بیمه بیکاری برای متاهل‌ها ۵۰ و مجردها ۳۶ ماه است.

در چه صورت می‌توان از این بیمه استفاده کرد؟ زمانی که شرایط زیر مهیّاست:

• فرد متقاضی، مشمول قانون کار و تامین اجتماعی باشد.
• فرد بیمه‌شده، بدون میل و اراده خود بیکار شده باشد.
• در حال حاضر آماده به کار باشد.
• کارگران دائمی که حداقل ۶ ماه سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشند.
• کارگران قراردادی در آخرین محل کارشان، حداقل یک سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشند.

چه افرادی نمی‌توانند بیمه بیکاری دریافت کنند؟ این افراد:

• بازنشستگان و از کار افتادگان کلی؛
• صاحبان حِرف و مشاغل آزاد و بیمه‌شدگان اختیاری؛
• اتباع خارجی؛
• کسانی که به هر دلیل استعفا داده‌اند؛
• کسانی که به هر دلیل ترک کار کرده‌اند.
• افرادی که کارفرما، حق‌بیمه بیمه بیکاری‌شان پرداخت نکرده باشد.

اگر صاحب کسب‌وکارید و کارمندان متعددی دارید، بهتر است از یک حسابدار برای حسابرسی بیمه و حقوق کمک بگیرید و خودتان روی فرآیند انجام آن نظارت داشته باشید. حسابداری کردن علم ظریف و پیچیده‌ای است و هر کسی، از عهده انجام آن برنمی‌آید. حالا که قوانین بیمه در حسابداری را می‌دانید، با آگاهی بیشتری می‌توانید عملکرد واحد حسابداری را تحت نظر بگیرید.

سوالات متداول

1. ارسال نکردن لیست بیمه چه جریمه‌ای دارد؟

در صورتی که لیست بیمه را در مهلت مقرر، یعنی تا یک ماه پس از پایان هر ماه، ارسال نکنید، مشمول جریمه 10 درصدی خواهید شد.

2. آیا پیمانکاران هم برای ارسال نکردن لیست بیمه در مهلت مقرر جریمه می‌شوند؟

اگر پیمانکار فقط یک بار لیست بیمه رد کند، به دلیل تأخیر در ارسال لیست‌های بیمه بعدی، جریمه نمی‌شود.

3. حسابداری بیمه‌های کوثر و ایران چه تفاوتی با حسابداری بیمه تامین اجتماعی دارد؟

حسابداری این سه بیمه یکسان است. نرخ‌ها، فرایندها و معافیت‌های بیمه‌ای در حسابداری این بیمه‌ها، مانند بیمه تامین اجتماعی است.

4. هزینه بیمه مازاد چیست؟

اگر بیمه‌گذار بخواهد که بیمه‌گر مبالغ اضافه‌ای در زمان وقوع شرایط پرداخت خسارت بپردازد، باید هزینه مازاد را علاوه بر حق بیمه اصلی پرداخت کند.

5. بیمه کارهای سخت و زیان‌آور چقدر است؟

کارفرما باید برای محاسبه بیمه کارهای سخت و زیان‌آور، علاوه بر پرداخت 23 درصد حق بیمه، 4 درصد هم بابت مستمری کارهای سخت و زیان‌آور پرداخت کند.