فهرست مطالب
اسناد تجاری در معنای وسیع کلمه، شامل تعداد زیادی از اسناد است که روزانه در موسسات تجاری، آن‌ها را تهیه و رد و بدل می‌کنند. از این قبیل اسناد، غالبا به‌جای وجه نقد استفاده می‌کنند یا حکایت‌کننده وجود دینی‌اند. سفته، جزء همین اسناد تجاری است. ماده 307 قانون تجارت ایران می‌گوید:« فته‌طلب سندی است که به موجب آن امضاکننده تعهد می‌کند مبلغی در موعد معین یا عندالمطالبه در وجه حامل یا شخص معین و یا به حواله‌کرد آن شخص کارسازی نماید.» منظور از فته‌طلب در این ماده، همان سفته است. حالا که می‌دانید سفته چیست، ادامه مقاله را بخوانید تا درباره قوانین، کاربردها و… آن صحبت کنیم.
سفته بانکی چیست؟
همانطور که در مقدمه گفتیم، سفته یک سند تجاری است. بر اساس آن، امضاء کننده سفته تعهد می‌دهد که مبلغی را در زمان تعیین شده یا به‌صورت عندالمطالبه بپردازد. البته در ایران، از سفته به عنوان تضمین کیفیت و حسن انجام کار هم استفاده می‌کنند. به‌عنوان مثال، شرکت‌های خصوصی از کارکنان یا کارگرانشان، قبل از استخدام، سفته می‌گیرند تا کیفیت کار آن‌ها تضمین شود.
سفته چه قسمت‌هایی دارد؟
سفته‌های رایج در ایران، بخش‌های زیر را دارد:
- تاریخ؛
- مبلغی که باید تأدیه شود به حروف و عدد؛
- نام گیرنده وجه؛
- تاریخ پرداخت به حروف و عدد؛
- محل پرداخت؛
- نام و نشانی متعهد (صادرکننده سفته)؛
- امضاء متعهد؛
- قسمتی مختص به بانک؛
- تمبر و شماره کنترل خزانه‌داری کل.
از بین بخش‌های بالا، به موجب قانون 308 قانون تجارت، سفته باید تاریخ؛ مبلغ، نام گیرنده وجه، تاریخ پرداخت و امضاء متعهد را داشته باشد. اگر دارنده سفته، آن را از بانک وصول کند، بانک باید قسمتی که مختص به اوست را پر کند. وجود قسمت نهم، برای اجرای ماده 26 قانون مالیات بر درآمد و املاک مزروعی و مستغلات حق تمبر، ضروری است. تبصره 1 ماده 27 همین قانون هم اعلام می‌کند که سفته را دولت باید چاپ کند و در اختیار عموم قرار بدهد. در ایران، دریافت بهره شرعی و قانونی نیست. اما در کشورهای خارجی که چنین قانونی وجود ندارد، نرخ بهره و مبلغ پرداختی را هم در سر رسید سفته می‌آورند.
سفته چه کاربردی دارد؟
کاربرد سفته ربطی به نوع آن ندارد. یعنی سفته‌ای که برای وام به بانک می‌دهید با سفته‌ای که برای حسن انجام کار به کارفرما می‌دهید، فرقی نمی‌کند. چهار کاربرد مهم سفته را بخوانید:
- پرداخت کالا در معاملات؛
- تضمین اجرای تعهدات؛
- تضمین پرداخت اقساط وام؛
- استخدام و حسن انجام کار.
پس به طور کلی اگر بخواهید بدهی را در زمان مقرر بپردازید و وام، تعهدات قراردادها و حسن انجام کار را تضمین کنید، می‌توانید سفته بدهید یا بگیرید.
همچنین بدانید:
چگونه سفته بگیریم؟ به چه مدارکی نیاز داریم؟
برای گرفتن سفته دو راه پیش روی شماست. از دکه‌های روزنامه‌فروشی سفته بگیرید یا به شعب بانک ملی مراجعه کنید. سفته‌های الکترونیکی هم این روزها رواج یافته‌اند. بانک‌های قرض‌الحسنه مهر ایران، قرض‌الحسنه رسالت، ملی و آینده، سفته الکترونیکی می‌دهند. مبلغ مدنظرتان را می‌پردازید و به ازای آن، سفته می‌گیرید. برای آنکه خیالتان از قانونی بودن سفته راحت باشد، بهتر است آن را از بانک بگیرید تا به مشکلات قانونی ناشی از تقلبی بودن سفته بر نخورید. برای دریافت سفته به چه مدارکی نیاز دارید؟ فقط کافیست کارت ملی همراه داشته باشید و هزینه سفته را بپردازید. همه سفته‌ها، شماره پیگیری مخصوص و حکم اوراق قرضه را دارند.
قوانین مربوط به سفته که باید بدانید
گفتیم که چطور سفته بگیرید. حالا باید درباره سفته دادن هم صحبت کنیم. مهم‌ترین قانون سفته را هیچگاه فراموش نکنید: مبلغ تعهد داده شده در سفته باید در تاریخ مشخص یا حتی عندالمطالبه پرداخت شود. بنابراین با این دید که کسی آن را وصول نمی‌کند، به کسی سفته ندهید. در صورت وصول کردن، باید مبلغ روی آن را بپردازید. مبلغ ذکر شده در سفته فقط به کسی پرداخت می‌شود که سفته در وجه او صادر شده باشد. بنابراین برای پیشگیری از دردسرهای قانونی، این قسمت را خالی نگذارید. اگر بخش نام سفته را خالی بگذارید یا آن را در وجه حامل صادر کنید، مبلغ را باید به کسی بپردازید که سفته را در دست دارد.
هنگام نوشتن سفته باید به چند نکته توجه کنید. اگر این نکته‌ها را هنگام صدور رعایت نکنید، سفته حکم سند تجاری بودنش را از دست می‌دهد و یک سند عادی به حساب می‌آید. بنابراین، مزایای اسناد تجاری دیگر شامل حال آن نخواهد شد. نکته‌های زیر را به خاطر بسپارید:
نوشتن مبلغ را فراموش نکنید
همان اول کار، مبلغ سفته را بنویسید؛ هم به حروف و هم به عدد. به حروف نوشتن مبلغ، از تغییر مبلغ سفته جلوگیری می‌کند. سفته سقف دارد. یعنی مانند چک، نمی‌توان در آن مبلغ دلخواهی نوشت. برای رسیدن به مبلغ مدنظرتان، باید به اندازه آن سفته تهیه کنید.
تاریخ را مشخص کنید
طبق قانون اسناد تجاری و قانون سفته، باید تاریخ صدور را در آن ذکر کنید. اگر این نکته را رعایت نکنید، سفته دیگر سند تجاری به حساب نمی‌آید. تاریخ موردنظرتان به روز، ماه و سال به حروف و عدد بنویسید. اگر تاریخ پرداخت را در سفته ننویسید، گیرنده سفته هر زمانی که بخواهد می‌تواند آن را وصول کند؛ حتی همان روزی که سفته را به او تحویل داده‌اید.
امضاء، اعتبار می‌بخشد
اگر از کسی سفته می‌گیرید، حواستان به بررسی امضاء یا درج مهر باشد. اگر صادرکننده، سفته را امضاء نکرده باشد، تعهدی در قبال سفته نخواهد داشت. پس مطمئن شوید که سفته امضاء شده می‌گیرید و تحویل می‌دهید.
سفته، سقف دارد؟
بله. در بخش قبلی توضیح دادیم که سفته مانند چک نیست و نمی‌توانید در آن مبلغ دلخواهتان را بنویسید. در هر برگ از این سند تجاری، سقف مبلغ آن را نوشته‌اند. مثلا برای سفته تا سقف 2۰۰.۰۰۰.۰۰۰ میلیون ریال، باید عددی معادل یا کمتر از آن را در برگه سفته بنویسید.
سفته الکترونیک و سامانه آن
مگر می‌شود در عصر بانکداری دیجیتال، سفته الکترونیک وجود نداشته باشد؟ از طریق سایت یا اپلیکیشن بعضی از بانک‌ها مانند رسالت، آینده یا بانک ملی، می‌توانید سفته الکترونیک تهیه کنید. فعلا سامانه جداگانه‌ای برای دریافت سفته الکترونیک، معرفی نشده است.
با خواندن این مقاله متوجه شدید که سفته چیست و هنگام صدور یا دریافت آن، باید چه نکاتی را رعایت کنید. نظرهای منفی و مثبتی درباره سفته و ضمانت حسن خدمت با آن وجود دارد. اگر تمام نکته‌هایی را رعایت کنید که در این مقاله گفتیم، نیازی نیست نگران مسائل قانونی یا به وجود آمدن مشکلات مختلف باشید. هنوز درباره سفته سوالی دارید؟ در قسمت نظرات، سوال خود را بپرسید. کارشناسان هایپریک، پاسخگو شمایند.
سوالات متداول
1. سفته چیست؟
سفته یک سند تجاری است. بر اساس آن، امضاء کننده سفته تعهد می‌دهد که مبلغی را در زمان تعیین شده یا به‌صورت عندالمطالبه بپردازد. البته در ایران، از سفته به عنوان تضمین کیفیت و حسن انجام کار هم استفاده می‌کنند.
2. چطور سفته الکتریکی بگیریم؟
از طریق سایت یا اپلیکیشن بعضی از بانک‌ها مانند رسالت، آینده یا بانک ملی، می‌توانید سفته الکترونیک تهیه کنید.
3. برای دریافت سفته به چه مدارکی نیاز داریم؟
فقط کافیست کارت ملی‌تان را همراه داشته باشید و مبلغ سفته را بپردازید.
